การขอพระราชทานนาม

พิธีพระราชทานปริญญาบัตร พ.ศ. ๒๕๑๒

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเปิดมหาวิทยาลัยมหิดล ณ ศาลายา เมื่อวันที่ ๒๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๒๖

พระบรมราชโองการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ขายที่ดิน ที่ตำบลศาลายาให้กับมหาวิทยาลัยมหิดล

ศ.นพ.ชัชวาล โอสถานนท์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล ได้บันทึกลายมือเกี่ยวกับประวัติ มหาวิทยาลัยในการขอพระราชทานที่ดิน ณ ศาลายา ไว้ดังนี้

“... ศ.นพ.สวัสดิ์ สกุลไทย์ ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่ง รองอธิการบดีฝ่ายพัฒนาและวางแผน ได้ทราบจาก ผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม ว่ามีที่ว่างอยู่ที่ศาลายา ประมาณ ๑,๒๔๑ ไร่เศษ เป็นของทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ จะขายตารางวาละ ๓๐,๐๐๐ บาท ทางมหาวิทยาลัยเห็นว่าเหมาะ สำหรับจะขยายกิจการของมหาวิทยาลัยออกไปในระยะ ๒๐ ปีข้างหน้า แต่เพื่อประโยชน์ของการศึกษา น่าจะลดลง เหลือไร่ละ ๑๐,๐๐๐ บาทได้

พระบรมราชโองการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ขายที่ดิน ที่ตำบลศาลายาให้กับมหาวิทยาลัยมหิดล

ในวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๑๒ จึงได้มีโอกาสเข้าเฝ้า สมเด็จพระบรมราชชนนีที่พระราชวังไกลกังวล หัวหิน พร้อมกับรองอธิการบดี และคณบดีบัณฑิตวิทยาลัย เพื่ออัญเชิญพระองค์ท่านเป็นประธานกรรมการ ส่งเสริมมหาวิทยาลัยมหิดล มี ศ. สัญญา ธรรมศักดิ์ และ ฯพณฯ พจน์ สารสิน เป็นรองประธาน พร้อมด้วยกรรมการประมาณ ๓๕ คน กรรมการท่านหนึ่ง คือ หม่อมทวีวงศ์ ถวัลยศักดิ์ ซึ่งเป็น ผู้อำนวยการสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์

พระองค์ได้พระราชทานพระมหากรุณา จัดให้มีการประชุมครั้งแรกที่วังสระปทุม เมื่อวันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๓ และจัดให้หม่อมทวีวงศ์ฯ นั่งชิดพระองค์ท่านทางด้านซ้าย ในระหว่าง เจรจากันถึงเรื่องมหาวิทยาลัยมหิดลอยากได้ที่ชิ้นนี้เพื่อขยายกิจการออกไป ฯลฯ หม่อมทวีวงศ์ฯ ก็กราบทูลว่าทางสำนักงานทรัพย์สินฯ ตั้งราคาไว้ ไร่ละ ๓๐,๐๐๐ บาท พระองค์ท่านก็เอาพระหัตถ์ โอบที่ไหล่ แล้วค่อยๆ ต่อราคาลดลงจนเหลือ ๑๐,๐๐๐ บาท แต่ก็อ้างว่ายังจะต้องนำเข้าเสนอกรรมการ ทรัพย์สินฯ และขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตอีกด้วย พระองค์ท่านรับสั่งว่า เรื่องนี้ไม่เป็นไร หมอชัชวาลคงจัดการให้เป็นที่เรียบร้อยได้

ตกลงมหาวิทยาลัย จะต้องจ่ายทั้งหมด ๑๒,๔๒๐,๔๗๕ บาท เมื่อจ่ายครึ่งหนึ่งของราคาแล้ว ก็โปรดเกล้าฯ ให้โอนให้ได้ ที่เหลืออีกครึ่งหนึ่ง ให้ชำระให้หมดภายใน ๕ ปี คิดดอกเบี้ย ๗% ในปีต่อมาทางสำนักงบประมาณก็กรุณาจัดสรรเงินให้ทั้งหมด โดยมิต้องเสียดอกเบี้ยแต่อย่างใด ...”

จากวันสถาปนาสู่วันพระราชทานนาม

เพลงชุด “มหาวิทยาลัยมหิดล” ซึ่งรวบรวมบทเพลงเกี่ยวกับมหาวิทยาลัย เป็นความพิเศษ ที่เกิดขึ้นในโอกาสครบรอบ ๒๕ ปี แห่งวันพระราชทานนามมหาวิทยาลัยมหิดล มีผู้เป็นกำลังสำคัญ ในการรวบรวมและจัดทำครั้งนั้น คือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุกรี เจริญสุข ผู้อำนวยการโครงการ สำนักงานส่งเสริมและพัฒนาวิชาการดนตรี บัณฑิตวิทยาลัย และคณะ โดยในหนังสือเพลงชุด ดังกล่าว ประกอบด้วย ๑๕ บทเพลง ได้แก่ 

มหาวิทยาลัยมหิดลให้ความสำคัญกับบทเพลงเหล่านี้ โดยถือว่าเป็นส่วนที่ช่วยเสริมสร้าง วัฒนธรรมองค์กรให้เข้มแข็ง ส่งเสริมให้นักเรียน นักศึกษา และบุคลากรได้มีความรักความผูกพัน ต่อองค์กร บทเพลงที่ซาบซึ้งกินใจ และมีความหมายที่งดงามนั้น จะช่วยร้อยรวมทุกดวงใจให้เป็น หนึ่งเดียว อีกทั้งสะท้อนให้เห็นถึงบรรยากาศ วิถีชีวิต ความสุข ความผูกพันและความประทับใจ ที่มีต่อมหาวิทยาลัยมหิดลอีกด้วย สำหรับบทเพลงประจำมหาวิทยาลัยที่ชาวมหิดลยึดถือ คือ “เทิดพระนามมหิดล” โดยทุกครั้งที่เพลงดังขึ้น เราทุกคนจะยืนตรง เพื่อแสดงความระลึกถึง สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก พระราชปณิธานของพระองค์ คำขวัญ ของมหาวิทยาลัย และจะร่วมกันเปล่งเสียงร้องเพลงออกมาด้วยหัวใจ

มหาวิทยาลัยมหิดลให้ความสำคัญกับบทเพลงเหล่านี้ โดยถือว่าเป็นส่วนที่ช่วยเสริมสร้าง วัฒนธรรมองค์กรให้เข้มแข็ง ส่งเสริมให้นักเรียน นักศึกษา และบุคลากรได้มีความรักความผูกพัน ต่อองค์กร บทเพลงที่ซาบซึ้งกินใจ และมีความหมายที่งดงามนั้น จะช่วยร้อยรวมทุกดวงใจให้เป็น หนึ่งเดียว อีกทั้งสะท้อนให้เห็นถึงบรรยากาศ วิถีชีวิต ความสุข ความผูกพันและความประทับใจ ที่มีต่อมหาวิทยาลัยมหิดลอีกด้วย สำหรับบทเพลงประจำมหาวิทยาลัยที่ชาวมหิดลยึดถือ คือ “เทิดพระนามมหิดล” โดยทุกครั้งที่เพลงดังขึ้น เราทุกคนจะยืนตรง เพื่อแสดงความระลึกถึง สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก พระราชปณิธานของพระองค์ คำขวัญ ของมหาวิทยาลัย และจะร่วมกันเปล่งเสียงร้องเพลงออกมาด้วยหัวใจ

เนื้อเพลง และโน้ตดนตรี เพลงเทิดพระนามมหิดล เนื้อร้อง โดย อาจารย์บุญเสริม พึ่งพุทธรัตน์ ทำนอง โดย ศาสตราจารย์นายแพทย์วราวุธ สุมาวงศ์

สแกน QR Code เพื่อฟังเพลง “เทิดพระนามมหิดล”

ประติมากรรมวิวัฒนาการมหาวิทยาลัยมหิดล

“กันภัยมหิดล” เป็นต้นไม้สัญลักษณ์ของมหาวิทยาลัยมหิดล โดยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ได้ประทานพระกรุณาธิคุณทรงมีพระวินิจฉัย ด้วยเหตุผลว่า เป็นต้นไม้ที่พบในประเทศไทย สามารถปลูกได้ง่าย มีนามเป็นมงคล มีชื่อพ้องกับ นามมหาวิทยาลัย และมีลักษณะสวยงาม แม้จะเป็นไม้เถา แต่ก็สามารถจัดแต่งเป็นทรงพุ่มได้ หลายแบบ มีอายุยืนหลายปี และเมื่อเถาแห้งไปก็สามารถงอกงามขึ้นได้ใหม่ ซึ่งความเป็นไม้เถานี้ สื่อความหมายถึงความก้าวหน้า และความสามารถในการปรับตัวให้พัฒนาไปตามสภาพแวดล้อม ที่เปลี่ยนแปลงไปได้อย่างดี

พันธุ์ไม้นี้พบครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๔ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๐ โดยนายเกษม จันทรประสงค์ ซึ่งขณะนั้นเป็นข้าราชการกองพืชพรรณ กรมวิชาการเกษตร ที่สถานีรถไฟวังโพ ตรงข้ามกับ แม่น้ำแควน้อย จังหวัดกาญจนบุรี

พืชชนิดนี้มีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า Afgekia Mahidolae ศาสตราจารย์เต็ม สมิตินันทน์ ผู้เชี่ยวชาญทางพฤกษศาสตร์ กรมป่าไม้ ได้เสนอชื่อ กันภัยหรือกันภัยมหิดล เป็นต้นไม้พื้นถิ่น ของไทย พบตามป่าเต็งรัง ภูเขาหินปูนในภาคตะวันตก ลักษณะเป็นไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็ง ขนาดกลาง อายุหลายปี กิ่งอ่อนสีเขียว มีขนนุ่มทั่วไป ใบออกสลับ ใบประกอบแบบขนนก ปลายคี่ ใบย่อย รูปรีแกมขอบขนาน แผ่นใบบาง ใต้ใบมีขนหนาแน่นกว่าด้านบนใบ ดอกออกเป็นช่อกระจายตามซอกใบ และปลายกิ่ง ช่อยาว ๑๒-๒๕ เซนติเมตร ดอกทยอยบานจากโคนช่อมาปลายช่อ ๔-๖ ดอก กลีบประดับ สีม่วงอมเขียว รูปเรียว กลีบเลี้ยงสีม่วงอ่อน โคนกลีบเชื่อมติดกันปลายแยก ๕ แฉก ดอกรูปดอกถั่ว มี ๕ กลีบ กลีบกลางสีม่วง โคนกลีบมีแถบสีเหลืองรูปสามเหลี่ยม กลีบคู่ข้างสีม่วงเข้ม กลีบคู่ล่าง สีเหลืองอ่อน มีขนปกคลุม ออกดอกเดือนสิงหาคมถึงพฤศจิกายน ผลเป็นฝักรูปแถบสั้น สีน้ำตาล มีขนปกคลุม เมื่อแก่แตกเป็นสองซีก เมล็ดรูปกลม ๒ เมล็ด สีดำเป็นมัน