เครื่องราชกกุธภัณฑ์และเครื่องอิสริยราชูปโภค
เครื่องประกอบพระราชอิสริยยศของพระมหากษัตริย์ ประกอบด้วยเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ เครื่องอิสริยราชูปโภค และพระแสงราชศาสตราวุธ ซึ่งจะทูลเกล้าฯ ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ในสมัยรัตนโกสินทร์ประกอบด้วย
๑. พระมหาพิชัยมงกุฏ หมายถึง ยอดวิมานของพระอินทร์ แสดงความเป็นเทวราชาของพระมหากษัตริย์
๒. พระแสงขรรค์ชัยศรี หมายถึง พระปัญญาอันจะตัดมลทินถ้อยความไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินให้เห็นแจ้งทั่วทั้งโลกธาตุ และแสดงให้เห็นว่าพระมหากษัตริย์ทรงเป็นหัวหน้าแห่งนักรบด้วย
๓. ธารพระกรชัยพฤกษ์ หมายถึง พระมหากษัตริย์ทรงบริหารแผ่นดินด้วยความสุขุมคัมภีรภาพดังผู้มีวัยวุฒิและทรงคุณธรรม
๔. วาลวิชนี ประกอบด้วยพัดใบตาลปิดทอง และพระแส้หางจามรี หมายถึง พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้พัดพาความร่มเย็นและปัดเป่าผองภัยทั้งมวล ให้กับประชาราษฎรในพระราชอาณาจักร
๕. ฉลองพระบาทเชิงงอน เป็นสัญลักษณ์แห่งการทรงไว้ซึ่งพระบรมเดชานุภาพในพระราชอาณาจักรที่ได้เสด็จพระราชดำเนินไป
เครื่องอิสริยราชูปโภค เป็นเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันและเป็นเครื่องประกอบยศด้วย สำหรับพระมหากษัตริย์จะประกอบด้วย
๑. พานพระขันหมาก เป็นพาน ๒ ชั้น รูปสี่เหลี่ยมย่อมุม มีซองพลูและตลับสำหรับใส่หมาก ทำจากทองคำ
๒. พระมณฑปรัตนกรัณฑ์ เป็นภาชนะบรรจุน้ำ มีฝาทรงยอดอย่างมณฑป ภายในลอยจอกทองคำ
๓. พระสุพรรณราช เป็นกระโถนใหญ่ปากบาน
๔. พระสุรรณศรี เป็นประโถนเล็กคล้ายรูปบัวแฉก
พระแสงราชศาสตราวุธ เป็นพระแสงสำคัญที่สมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าทรงสร้างไว้สำหรับการพระราชพิธีสำคัญในโอกาสต่าง ๆ ซึ่งจะทูลเกล้าฯ ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ได้แก่ พระแสงขรรค์ชัยศรี พระแสงดาบฝักทองเกลี้ยง และพระแสงอัษฏาวุธ คือพระแสงสำคัญ ๘ อย่าง ได้แก่ พระแสงจักร พระแสงตรีศูล พระแสงหอกเพชรรัตน พระแสงดาบเชลย พระแสงธนู พระแสงดาบเขน พระแสงปืนข้ามแม่น้ำสะโตง พระแสงของ้าวแสนพลพ่าย ส่วนพระแสงสำคัญองค์อื่น ๆ อันได้แก่ พระแสงดาบคาบค่าย พระแสงดาบใจเพชร พระแสงดาบเวียด พระแสงฟันปลา พระแสงหัตถ์นารายณ์ พระแสงดาบนาค ๓ เศียร และพระแสงดาบญี่ปุ่น เป็นต้น ประดิษฐานอยู่ที่พระแท่นมณฑลพิธีในพระที่นั่งไพศาลทักษิณ
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
ฝ่ายจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ หอสมุดและคลังความรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล
งานพิพิธภัณฑ์และนิทรรศการ
ห้อง ๓๐๑ ชั้น ๓ อาคารศูนย์การเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล
ถ.พุทธมณฑลสาย ๔ ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม ๗๓๑๗๐
โทร ๐-๒๘๔๙-๔๕๔๑-๒
โทรสาร ๐-๒๘๔๙-๔๕๔๕