สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงสำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนหญิงแพทย์ผดุงครรภ์ แลการพยาบาลไข้ ณ โรงพยาบาลศิริราช ทำให้ทรงทราบถึงการการปฏิบัติหน้าที่และความเป็นอยู่ของพยาบาลในประเทศไทยเป็นอย่างดี ทั้งยังพระราชทานทุนการศึกษา และทรงอุปถัมภ์องค์กรเกี่ยวกับวิชาชีพพยาบาลให้หลายองค์กร ซึ่งพระกรุณาธิคุณต่อวงการพยาบาลไทยนั้นมีมากมายอย่างหาที่สุดมิได้ ดังจะยกตัวอย่าง ดังนี้
สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเป็นสมาชิกสมาคมพยาบาลแห่งประไทย ตั้งแต่ครั้งยังทรงเป็น หม่อมสังวาลย์ ในปี พ.ศ. 2472 และในปีนั้นได้ทรงรับเลือกให้เป็นกรรมการสมาคมฯ ด้วย ต่อมาในปี พ.ศ. 2500 ทรงตอบรับการกราบบังคมทูลอัญเชิญให้ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ของสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทย โดยทรงพระกรุณา เสด็จฯ เปิดการประชุมพยาบาลแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2503 และพระราชทานพระดำรัสเปิดประชุมด้วย ต่อมาในวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2529 ทรงรับสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยไว้ในพระราชูปถัมภ์ โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผู้แทนสมาคมฯ เฝ้าและมีรับสั่งถามถึงกิจการของสมาคมฯ ด้วยความห่วงใย
คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงเป็นศิษย์เก่าโรงเรียนหญิงแพทย์ผดุงครรภ์แลการพยาบาลไข้ ตั้งอยู่ในบริเวณ โรงพยาบาลศิริราช ซึ่งต่อมาพัฒนาขึ้นเป็นคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล จึงทรงถือว่าเป็นศิษย์เก่าของสถาบันแห่งนี้ด้วย พระองค์พระราชทานพระเมตตาทรงรับสมาคมศิษย์เก่าพยาบาลศิริราชไว้ในพระราชูปถัมภ์ ทั้งยังพระราชทาน “ทุนสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์” เพื่อช่วยเหลือนักเรียนพยาบาลศิริราชผู้ขาดแคลนทุนทรัพย์ในการศึกษา นอกจากนั้น เมื่อภายหลังเสด็จสวรรคตแล้ว พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานเงินที่ได้จากการถวายเป็นพระราชกุศลในงานพระบรมศพของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เมื่อปี พ.ศ. 2538 ให้กับคณะพยาบาลศาสตร์ในการก่อสร้างอาคาร “มหิดลอดุลยเดช – พระศรีนครินทร” ที่คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี
ในปี พ.ศ. 2536 กระทรวงสาธารณสุขกราบบังคมทูลขอพระราชทานชื่อใหม่ให้กับวิทยาลัยพยาบาลทั่วประเทศให้เป็นชื่อเดียวกัน โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อวิทยาลัยพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขว่า “วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี” ตามด้วยชื่อจังหวัดที่ตั้งของวิทยาลัยนั้น และพระราชทานตราพระนามาภิไธยย่อ “สว” เป็นตราสัญลักษณ์ประจำวิทยาลัยพยาบาลทุกแห่งด้วย ทั้งนี้มีวิทยาลัยพยาบาลที่ได้รับการพระราชทานชื่อก่อนหน้านี้แล้ว 3 แห่ง คือ วิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม และวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า เพชรบุรี ให้คงใช้ชื่อที่เคยพระราชทานไว้แล้วดังเดิม
จากพระกรณียกิจเกี่ยวกับการพยาบาล และการเป็นแบบอย่างการปฏิบัติที่มุ่งหวังให้ประชาชนทุกคนมีสุขภาพที่ดีของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี กระทรวงสาธารณสุขจึงได้เสนอต่อคณะรัฐมนตรีและได้รับอนุมัติให้ วันที่ 21 ตุลาคม อันเป็นวันคล้ายวันพระราชสมภพ เป็น “วันพยาบาลแห่งชาติ” ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2533 เป็นต้นมา เพื่อระลึกถึงพระกรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ที่พระราชทานแก่วงการพยาบาลไทย
