พระมหากรุณาธิคุณ แห่งการเปิดประตูสู่เทคโนโลยีทางเทคนิคการแพทย์

วิชาชีพเทคนิคการแพทย์เป็นวิชาชีพที่ทำให้ได้มาซึ่งตัวอย่างทางการแพทย์ จากผู้รับบริการและทำหน้าที่ตรวจ ทดสอบ วิเคราะห์ วิจัย โดยใช้วิธีทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อนำผลไปใช้ในการวินิจฉัย ติดตาม รักษา พยากรณ์ และการป้องกันโรค การตรวจวิเคราะห์ที่ถูกต้อง รวดเร็ว และแม่นยำ จึงมีความสำคัญที่สุด ดังนั้นนอกจากความรู้ความสามารถ และความชำนาญของผู้ปฏิบัติงานในวิชาชีพแล้ว เครื่องตรวจวิเคราะห์อัตโนมัตินับว่ามีบทบาทสำคัญในการช่วยทุ่นแรง และเพิ่มประสิทธิภาพในการวินิจฉัยให้รวดเร็ว และแม่นยำมากยิ่งขึ้น

ย้อนกลับไปราวปี พ.ศ.2514 ในสมัยที่วงการวิทยาศาสตร์การแพทย์ไทยยังไม่เจริญรุดหน้ามากนัก การตรวจวินิจฉัยในห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ส่วนใหญ่ยังคงใช้วิธีพื้นฐาน ซึ่งต้องอาศัยทักษะ และความชำนาญของผู้ตรวจวินิจฉัยเป็นส่วนใหญ่ ในขณะที่ความต้องการรับบริการมีปริมาณเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ด้วยวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล รวมถึงการเล็งเห็นความสำคัญของวิชาชีพ ศาสตราจารย์นายแพทย์วีกูล วีรานุวัตติ์ คณบดีท่านแรก และผู้บุกเบิกวิชาชีพเทคนิคการแพทย์ของไทย จึงมีดำริและดำเนินการนำเครื่องตรวจวิเคราะห์อัตโนมัติมาใช้ในประเทศไทย ทำให้คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นแห่งแรกและแห่งเดียวในประเทศไทยที่มีเครื่องตรวจวิเคราะห์อัตโนมัติสำหรับการตรวจวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการเทคนิคการแพทย์ที่ทันสมัยที่สุดในเวลานั้น

SMA 12/60 (Sequential Multiple Analyzer 12/60) มีความสามารถในการตรวจวิเคราะห์ ได้ถึง 12 การทดสอบ ใน 1 นาที ซึ่งได้แก่ calcium, inorganic phosphorus, glucose, urea nitrogen, uric acid, cholesterol, total protein, albumin, total bilirubin, alkaline phosphatase, lactate dehydrogenase, และ aspartate transaminase และสามารถทำการวิเคราะห์ได้ถึง 60 ตัวอย่างทดสอบ ใน 1 ชั่วโมง ซึ่งถือได้ว่าเป็นการทำงานที่ทันสมัย รวดเร็ว และแม่นยำมากในเวลานั้น

รองศาสตราจารย์พรรณี พิเดช ได้รำลึกความทรงจำในครั้งนั้นว่า ศาสตราจารย์นายแพทย์วีกูล วีรานุวัตติ์ เล็งเห็นว่าตัวอย่างตรวจของผู้ป่วยที่มารับบริการที่โรงพยาบาลศิริราชมีปริมาณเพิ่มขึ้นมาก ประกอบกับการบริการที่ต้องได้คุณภาพตามมาตรฐาน ในขณะที่บุคลากรที่ทำหน้าที่ตรวจวิเคราะห์ยังมีจำนวนจำกัด เครื่องวิเคราะห์อัตโนมัติจึงเป็นสิ่งจำเป็นในการรองรับปริมาณงานในอนาคต และยังสามารถใช้ในการสอนนักศึกษาได้ด้วย ท่านจึงได้ติดต่อให้ รองศาสตราจารย์ พรรณี พิเดช ซึ่งขณะนั้นกำลังศึกษาอยู่ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา ให้เดินทางไปยังรัฐนิวยอร์ก เพื่อไปฝึกอบรมเกี่ยวกับเครื่อง SMA 12/60

“ตอนเริ่มใช้งาน เราตื่นเต้นกันมาก เพราะเครื่องมันทันสมัยมาก เรามีการทำพิธีเปิดใช้เครื่องด้วย เครื่องนี้เปิดใช้อย่างเป็นทางการในวันวาเลนไทน์ ของปี พ.ศ. 2516”

เครื่อง SMA 12/60 ได้ถูกใช้ในการช่วยตรวจวินิจฉัยโรครวมถึงช่วยในการสอนนักศึกษามายาวนานก่อนที่จะถูกเปลี่ยนเป็นเครื่องรุ่นอื่นที่ทันสมัยขึ้นตามกาลเวลาที่ผ่านไป

ตราอันทรงเกียรติ หัวหน้าภาควิชารังสีเทคนิค

ในระยะเริ่มแรก คณะฯ ทำหน้าที่ผลิตนักเทคนิคการแพทย์ระดับปริญญาตรี และพนักงานวิทยาศาสตร์จัตวา หลักสูตร 1 ปี ตลอดจนนักรังสีเทคนิคระดับปริญญาตรี และพนักงานวิทยาศาสตร์การแพทย์ (รังสีเทคนิค) หลักสูตร 2 ปี บัณฑิตรุ่นแรกๆ มีการเรียนการสอนในชั้นปีที่ 1 และ 2 ที่คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ต่อมาจึงย้ายมาเรียนที่คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เมื่อเข้าสู่การเรียนการสอนในชั้นปีที่ 3 จึงย้ายมาเรียนที่ตึกเรียนคณะฯ ซึ่งตั้งอยู่ภายในโรงพยาบาลศิริราช มีการจัดการเรียนการสอน โดยคณาจารย์ของคณะฯ

ตำราแต่ละเล่มผลิตขึ้นด้วยความยากลำบาก และต้องมีการปรับปรุงให้ทันสมัยอยู่เสมอ เนื่องจากเทคนิคการตรวจวิเคราะห์มีความทันสมัยเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในการผลิตแต่ละครั้งต้องมีเจ้าหน้าที่คอยช่วยพิมพ์ลงบนกระดาษไข ก่อนที่จะนำไปโรเนียว เนื่องจากวิทยาการด้านการพิมพ์ยังไม่ก้าวหน้า ตำราเรียนจึงเป็นสมบัติชิ้นสำคัญของนักศึกษาสมัยนั้น เพราะล้วนเป็นสาระและหลักการสำคัญในการวิเคราะห์ สามารถใช้อ้างอิงได้ทุกยุคทุกสมัย นักศึกษาสมัยนั้นซึ่งปัจจุบันส่วนใหญ่เกษียณอายุราชการไปแล้วจึงยังคงเก็บรักษาตำราอันทรงคุณค่านี้ไว้

ลูกศิษย์ลูกหาเล่าให้ฟังว่า อาจารย์นอกจากจะทำหน้าที่สอนแล้ว ยังทำงานในห้องตรวจวิเคราะห์ควบคู่กันไปด้วย การเรียนการสอนจึงมาจากสถานการณ์จริง (In service) เพราะเรามีห้องปฏิบัติการที่ต้องให้บริการคนไข้จากโรงพยาบาลศิริราชทั้งโรงพยาบาล ตั้งอยู่ที่ชั้น 1 ของตึกเทคนิคการแพทย์ ประสบการณ์ที่ได้รับจึงเป็นประสบการณ์ตรงที่มีอาจารย์คอยดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด และเข้มงวด ประกอบกับจำนวนนักศึกษาที่ไม่มากนัก เทคโนโลยีต่างๆ ยังไม่ทันสมัยเท่าปัจจุบัน ทำให้การถ่ายทอดทางความคิด และทักษะทางวิชาชีพเป็นไปอย่างเข้มข้น สิ่งแวดล้อมและบรรยากาศเหล่านี้จึงเป็นรากฐานสำคัญที่ทำให้นักเทคนิคการแพทย์ ที่ผลิตภายใต้หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิตสาขาเทคนิคการแพทย์ จากมหาวิทยาลัยมหิดล เป็นผู้ที่มีความรู้ ความสามารถและมีความชำนาญทางวิชาชีพ และยังมีแนวคิดที่เป็นรากฐานสำคัญของการวิจัยเพื่อพัฒนาวงการแพทย์และวิทยาศาสตร์ไทยให้เจริญก้าวหน้ามาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งนับเป็นคุณลักษณะที่โดดเด่นและแตกต่างจากบัณฑิตในสาขาวิชาชีพเดียวกัน ทั้งในและต่างประเทศ