เก้าอี้.....ครุภัณฑ์ชุดแรกของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ตั้งอยู่ที่ตำบลทุ่งพญาไท มีขนาดพื้นที่ 37 ไร่ 3 งาน 90 ตารางวา เป็นโรงพยาบาลขนาด 500-600 เตียง การออกแบบอาคารของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ได้ยึดหลักตามโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยในต่างประเทศ กล่าวคือต้องมีความสะดวกทั้งในด้านวิชาการ การบริการ และการวิจัย จึงจัดให้มีพื้นที่สำหรับการสอนที่หอผู้ป่วย มีห้องเรียน ห้องประชุม ห้องสมุด ห้องปฏิบัติการวิจัย ห้องพักแพทย์เวรประจำการ ห้องพักนักศึกษา และสำนักงานของภาควิชาซึ่งประกอบด้วยห้องทำงานอาจารย์และบริเวณธุรการ ห้องปฏิบัติการวิจัยร่วมภาควิชา และหอวิจัยทางคลินิก

หลังจากนั้นไม่นาน คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ก็ได้รับอนุมัติให้จัดซึ้อเก้าอี้ในราคา 50 บาท ...แต่ไม่ได้หมายถึงเก้าอี้ตัวที่หักแต่ประการใด ..... เรื่องราวนี้คือบรรยากาศ คือความทรงจำ คือภาพครั้งอดีต ซึ่งเป็นที่มาของการไปขออนุมัติจัดซื้อครุภัณฑ์ประเภทเก้าอี้เท่านั้น และเก้าอี้ชุดแรกที่จัดซื้อมาใช้ในคณะฯ ในครั้งนั้น ก็นับเป็นครุภัณฑ์ชุดแรกที่มีรหัส 2512

ในปัจจุบัน สภาพเก้าอี้ชุดแรกดังกล่าวยังคงมีสภาพคงทน แม้ว่าเบาะจะเปลี่ยนสภาพจากอ่อนนุ่มเป็นเบาะที่มีสภาพที่แข็ง ไม่เหลือร่องรอยของความอ่อนนุ่มแล้วก็ตาม เก้าอี้ชุดแรกที่จัดซื้อมาใช้มีเลขรหัส 2512 แต่ถ้าพิจารณาจากรหัสพัสดุของเก้าอี้นี้ จะพบว่าเป็นครุภัณฑ์ของภาควิชาจักษุวิทยาและวิทยาโสตนาสิกลาริงส์ คือ “จษส2512” ซึ่งบ่งบอกประวัติให้ทราบว่า ในปี พ.ศ. 2512 ซึ่งเป็นปีแรกที่โรงพยาบาลรามาธิบดีเปิดให้บริการ แผนผังโครงสร้างองค์กรของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีในยุคแรก จะประกอบด้วยภาควิชาต่างๆ เพียง 8 ภาควิชา รวมถึงภาควิชาจักษุวิทยาและวิทยาโสตนาสิกลาริงส์ และต่อมาในปี พ.ศ. 2522 ได้แยกเป็น ภาควิชาจักษุวิทยา และภาควิชาโสต นาสิก ลาริงส์วิทยา

ลายมือของ ศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์อารี วัลยะเสวี ในยุคก่อตั้งคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

ในฐานะผู้บริหาร ศาสตราจารย์นายแพทย์อารี วัลยะเสวี สนใจในระบบการศึกษาตั้งแต่ยังศึกษาอยู่ที่มหาวิทยาลัยเพ็นซิลวาเนีย และบ่อยครั้งจะมีการสนทนาเรื่องระบบการศึกษาของแพทย์ไทยในหมู่เพื่อนแพทย์ไทยที่ไปเรียนที่เดียวกัน ซึ่งได้แก่ นายแพทย์ ม.ร.ว.พัชรีสาณ ชุมพล นายแพทย์ ดอนเฉลิม พรมมาส นายแพทย์ เสริมศักดิ์ เพ็ญชาติ แพทย์หญิงเสริมศรี กฤษณามระ นายแพทย์ กุณฑล สุนทรเวช แพทย์หญิง ม.ร.ว.จันทร์นิวัทธ์ เกษมสันต์ นายแพทย์ กำธร ศุขโรจน์ ฯลฯ โดยมีประเด็นที่สนทนาคือ “ทำอย่างไรโรงเรียนแพทย์ในเมืองไทย จึงจะมีการปรับปรุงประสิทธิภาพให้ทัดเทียมกับในสหรัฐอเมริกา” โดยเฉพาะด้านการเรียนการสอน และการสนทนามักจะลงเอยว่า “น่าจะตั้งโรงเรียนแพทย์สักแห่งหนึ่ง ที่มีลักษณะที่เอื้ออำนวยในการสอนและวิจัยให้มากที่สุด นอกจากนั้น อาจารย์และนักวิชาการควรมีเวลาในการเตรียมการสอนและทำการวิจัยได้อย่างเต็มที่ อาจารย์ควรมีเวลาทำงานเด็มเวลา และจำกัดบริการผู้ป่วยเฉพาะเพื่อการศึกษาเท่านั้น”

ในที่สุด ในปี พ.ศ. 2508 ได้มีการจัดตั้งคณะแพทย์ใหม่ขึ้น คือ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งเป็นโรงพยาบาลขนาด 500-600 เตียง ณ ตำบลทุ่งพญาไท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิด ในวันเสาร์ที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 เวลา 15.00 น. และเปิดบริการผู้ป่วยอย่างเป็นทางการในวันอังคารที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2512

ในช่วงการก่อตั้งคณะแพทย์ใหม่นั้น ศาสตราจารย์ นายแพทย์อารี วัลยะเสวี และคณะผู้ก่อตั้งอื่นๆ ได้ทุ่มเทแรงกาย ความรู้ ความสามารถมากมาย ซึ่งในสมัยนั้นไม่มีคอมพิวเตอร์สำหรับพิมพ์ ดังนั้น ศาสตราจารย์นายแพทย์อารี วัลยะเสวี จะร่างข้อความ และเนื้อหาต่างๆ ลงในกระดาษฟุลสแก๊ป ด้วยปากกาและดินสอ เป็นลายมือที่สวยงาม อ่านง่าย รวมทั้งรอยการแก้ไขเนื้อหา โดยจะขีดฆ่า ลบข้อความด้วยตนเอง จากลายมือของท่านบ่งบอกว่า นอกจากท่านจะเป็นแพทย์ อาจารย์ นักโภชนาการที่มีชื่อเสียงแล้ว ท่านยังเป็นนักวางแผน นักบริหาร นักคิด นักเขียนที่ละเอียดอ่อนและรอบคอบอีกด้วย

ศาสตราจารย์ นายแพทย์ อารี วัลยะเสวี ได้ดำรงตำแหน่งคณบดีผู้ก่อตั้งคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี (พ.ศ. 2512 - พ.ศ. 2521) เมื่ออายุ 43 ปี ซึ่งนับเป็นคณบดีที่หนุ่มที่สุดในสมัยนั้น

เวชระเบียนเล่มแรก หมายเลข 000 00 01

วันเสาร์ที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 เวลา 15.00 น. เป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล และเริ่มเปิดบริการผู้ป่วยอย่างเป็นทางการในวันอังคารที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 ผู้ป่วยคนแรก คือ น.ส. สุธีรา อายุวัฒน์ ได้หมายเลขเวชระเบียน เป็น HN 000 00 01 สืบเนื่องจากคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี เป็นโรงพยาบาลที่ทันสมัยมากในสมัยนั้น ดังนั้น จึงเป็นที่สนใจของผู้ป่วยที่จะเข้ามารับการรักษารวมถึงความประสงค์ที่จะเป็นผู้ป่วยคนแรกของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ทั้งนี้ รวมถึงบุคลากรของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีเอง

ศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์พูนพิศ  อมาตยกุล แพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาโสต ศอ นาสิก ลาริงซ์วิทยา  ซึ่งนับเป็นคนไทยคนแรกที่สำเร็จวิชา Audiology and Speech Pathology  จากประเทศสหรัฐอเมริกา (M.A. Communication Disorders, Temple University, U.S.A) และเป็นอาจารย์คนแรกที่บรรจุเข้ารับราชการอย่างเป็นทางการที่หน่วย หู คอ จมูก คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2511 ซึ่งได้รำลึกถึงความทรงจำในครั้งนั้นไว้ว่า “...1 วัน ก่อนโรงพยาบาลเปิด จะมีคนมาลงทะเบียน มีหัวหน้าพยาบาลคนหนึ่ง ได้หมายเลขแรกไป.... ส่วนผมได้หมายเลขเจ็ดสิบกว่าๆ ...” อันเป็นภาพความทรงจำที่ร้อยเรียงเข้ากับคำบอกเล่าของผู้ช่วยศาสตราจารย์สุธีรา อายุวัฒน์ ที่ว่า “…พอดีไปทำฟันกับคุณหมอเจือจันทร์ ก่อนจะทำฟัน จริงๆ ก็ไปทำอยู่ วันหนึ่งก็บอกว่ามีแผนกเวชระเบียนขึ้นแล้ว เธอต้องไปเอาเวชระเบียนมาเสียก่อน ฉันจึงจะทำให้ ก็เดินไป ก็เป็นที่มาของการได้เบอร์ 1... ”

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สุธีรา อายุวัฒน์ ยังคงใช้เวชระเบียนเล่มนี้จนถึงปัจจุบัน จนกระทั่งวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2553 คณะทำงานหอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์รามาธิบดี ติดต่อขอเวชระเบียนในฐานะ เวชระเบียนหมายเลขแรกจากท่าน เพื่อไปจัดแสดงใน “งานรักษ์รามาธิบดี ครั้งที่ 1” วันศุกร์ที่ 9 เมษายน – วันจันทร์ที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2553 ณ ห้องท่านผู้หญิงวิริยา ชวกุล คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สุธีรา อายุวัฒน์ ยินดีที่จะมอบเฉพาะปกเวชระเบียนเล่มนี้ให้เก็บไว้ในหอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์รามาธิบดี (โดยขอสงวนไม่เปิดเผยรายละเอียดต่อสาธารณชน)